Suthras

කළමනාකරණ විෂයයක් වශයෙන් හදාරන බොහෝ ආධුනිකයන්ට කරණීයමෙත්ත සූත‍්‍රය ඇසුරෙන් කළමනාකරණ මූලධර්ම හා සංකල්ප හදුනාගැනීම සඳහා මඟ පෙන්වීම පිණිස මෙම පොත සැකසී ඇත. 

සති යනු සිහියයි. පට්ඨාන යනු පිහිටුවීමයි. මනා අරමුණෙහි නිසි ලෙසින් සිහිය පිහිටුවීම සතිපට්ඨානයයි. එය එසේ වූ විට වැලපුම් සන්සිඳෙයි. දුක් දොම්නස් පහව යයි. නුවණ වැඩෙයි. නිවන් පසක් කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය මාවත විවර වෙයි.
එබැවින් සතිපට්ඨානය සෑම බෞද්ධයෙකු විසින්ම මනාව වටහා ගත යුතුය. මනාව පුරුදු පුහුණු කළ යුතුය. එය උතුම් ධර්ම මාර්ගයකි. ජීවිතයේ යථාර්ථය වටහා ගැනීම සඳහා බුදුරදුන් වදාළ මහඟු ධර්ම සූත‍්‍රයකි. 

ඒ ශ්‍රී සද්ධර්මයේ එන මහනීය දෙසුමකි, මහා සතිපට්ඨාන සූත්‍ර දේශනාව. එම සූත්‍ර දේශනාවෙහි විස්තර වන්නේ සිහිය දියුණු කරගන්නා ආකාරයත් ඒ තුළින් අත්පත් කරගත හැකි ප්‍රතිඵලත්ය. ඒ මහා සතිපට්ඨාන සූත්‍ර දේශනාව සිංහල අරුත් ද සහිතව සියලුම වයස් කාණ්ඩයන් ම කියවීමට පහසු වන පරිදි තරමක විශාල අකුරින් සකස් කර ඇත. 

ධම්මචක්කප්පවත්තන සූත්‍ර දේශනාවේ අන්තර්ගත ඉතා හරසර ගැඹුරු දහම් කරුණු සරලව, සුමගව ඉදිරිපත් කරන මෙම අනඟි කෘතිය දැක්වෙන ජන සිත් නිවා සනසාලන අමා ගඟුලක් බඳුය.

සතර මහා භූතයන් සර්පයන් සතර දෙනෙකුට උපමා කෙරෙමින් එම සතරමහා භූතයන් ද පඤ්චස්කන්ධය, ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය, නිර්වාණය යන ධර්ම කරුණු, නවක භික්ෂූන් වහන්සේලාට වඩාත් ප‍්‍රයෝජනවත් වනු පිණිස පෙළ අටුවා ද පදගතාර්ථ භාවසන්නයකින් යුතුව අංගුත්තර නිකායට අයත් මෙම ආශිර්විෂෝපම සූත‍්‍ර දේශනාව ලියා ඇත.
 

මහා පරිනිර්වාණ සූත‍්‍රය පැහැදිලි සිංහල අරුත් සමග ඉදිරිපත් කරන වටිනා ධර්ම පුස්තකයකි. ලිච්ඡුවීන්ට සප්ත අපරිහානි ධර්මයන් පිහිට වූයේ යම්සේද ඒ ආකාරයෙන් සංඝ සමාජයේ ස්ථිර පැවැත්ම හා විමුක්තිය සඳහා පිහිට වන ධර්මයෝ කවරහුදැයි මෙහි විස්තර කර ඇත. 

බුද්ධ කාලීනව පැවති විවිධ දෘෂ්ටි සහ සමාජ පසුබිම හැදෑරීම සඳහා ඉතාමත් සුදුසු ග‍්‍රන්‍ථයක් ලෙස බුද්ධිමතුන් අවිවාදයෙන් පිළිගත් ග‍්‍රන්‍ථයකි. බ‍්‍රහ්මජාල සූත‍්‍රය, පදගතාර්ථ සන්නය, ගැටපද විවරණය සහ බ‍්‍රහ්මජාල සූත‍්‍ර අන්තර්ගතයෙන් සමන්විත වන මෙය ඔප කඩදාසියේ මුද්‍රනය වූ මාහැඟි වටිනා කෘතියක් ලෙස සඳහන් කළ හැකිය. බුද්ධ කාලීනව පැවති විවිධ ආගම් ඇදහිලි හා විශ්වාස පිළිබඳව මනා අවබෝධයක් ඇතිකර ගැනීමට සුදුසු වන සේ සැකසුනකි. 

පිරිවෙන්හි භාවිතය සඳහා නියමිත මහා මංගල සූත‍්‍රය, පරාභව, දසධම්ම, සිගාලෝවාද, වසල, ව්‍යග්ඝපජ්ජ, ධම්මික යන සූත‍්‍ර පෙළ, සන්න, අනුවාද සහ පරිකතා සහිතව දක්වා ඇත. ධර්මඥානය බෞද්ධ චර්යා දියුණු කර ගැනීම සඳහා ලියැවුනු අගනා කෘතියකි. යහපත් ජීවන රටාවක් ගොඩනගා ගැනීම සඳහා වූ උපදේශ ග‍්‍රන්ථයකි.

බුදුන් වහන්සේ විසින් හතළිස් පස් වසරක් වූ සිය ජීවිතකාලය පුරා විවිධ පුද්ගලයන් සමඟ සිදු කරන ලද ධර්ම සාකච්ජා අභිධර්මයෙහි සූත්‍ර පිටකයට ඇතුලත් කොට තිබේ. මෙම ධර්ම සාකච්ජා මැනවින් කියවා බලා අපගේ ජීවිතවලට දහම් එළියක් ලැබීමට සුදුසු ආකාරයෙන් සරල බසින් සංග්‍රහ කර දැක්වීමක් මෙම ධම්මවෙසී ධර්ම සංග්‍රහයේ එයි.

බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත් නුවර දෙව්රම් වෙහෙරේ වැඩ සිටි සමයෙක, සැරියුත් හිමියන් හමුවීමට පැමිණි මහාකොට්ඨිත නම් වූ ස්වාමීන් වහන්සේ සැරියුත් හිමියන්ගෙන් ඇසූ ප‍්‍රශ්නවලට දෙන ලද පිළිතුරු මේ සූත‍්‍රයෙහි ඇතුළත් වේ. 

මේ දහම් පොත කියවා මංගල ධර්ම පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇතිකර ගැනීමෙන් තම තමන්ගේ ජීවිත ලෞකික හා ලෝකෝත්තර දියුණුවේ මාවත ඔස්සේ ගෙන ගොස් ශාන්ත අති සුන්දරතර සැපය ළංකර ගැනීමේ භාග්‍යවන්තයෝ වේවා යි ප්‍රාර්ථනා කරමු.

භාවනා වැඞීම පිණිස වනගත වූ භික්ෂූන් වහන්සේලා පිරිසක් අරභයා බුදු පියාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද්දකි. මේ දේශනාවේ ගැබ් වී ඇත්තේ නිවනට අදාළවන අත්ථ කුසලය සපුරාලීමට තුඩුදෙන ධර්ම ගොනුවකි.

භාග්‍යවත් අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධ රාජෝත්තමයාණන් වහන්සේ විසින් ලෝක සත්වයාට වදාරණ ලද ශ‍්‍රී සද්ධර්මය ඇතුළත් සූත‍්‍ර පිටකයට අයත් ”මේඝිය සූත‍්‍රය” ඉතා වැදගත් දහම් කරුනු රාශියක් ඇතුළත් අගනා සූත‍්‍ර ධර්මයකි. 

ධම්මදින්නා රහත් මෙහෙණින් වහන්සේත් විශාඛ නම් උපාසක තැනත් අතර ඇති වූ සාකච්ඡවට ප‍්‍රස්තුත වූ කරුණු මේ සූත‍්‍රයෙහි ඇතුළත් වේ. විශාඛ උපාසක විසින් ධම්මදින්නා මෙහෙණියගෙන් විචාරණ ලද ප‍්‍රශ්න වලට දෙනු ලැබූ පිළිතුරු වටිනා දහම් කරුණු වශයෙන් මෙහිදී ඉතා වැදගත් වේ. 

ඉසිපතන මිගදායෙහිදී බුදු පියාණන් වහන්සේ පස්වග මහණුන් අරබයා පැවැත් වූ ”ධම්මචක්කප්පවත්තන සූත‍්‍රය” නමින් හැදින්වෙන මෙම ධර්ම දේශනාව සූත‍්‍ර පිටකයේ සංයුක්ත නිකායට අයත් වන සූත‍්‍රයකි. 

බුද්ධිමත් පාඨකයන්ගේ ප‍්‍රයෝජනය සදහා භාවනාවට අදාළව මනාකොට ගලපා ගෞරවණීය කෝට්ටේ දේවානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද ධර්ම කරුණු එකතුවකින් සම්පාදනය කළ ග‍්‍රන්ථයකි. 

සූත‍්‍ර පිටකයේ ඛුද්දක නිකායට අයත් මහා මංගල සූත‍්‍රය බෞද්ධ පින්වතුන් අතර බහුල වශයෙන් ව්‍යවහාරයට පැමිණ ඇති එමෙන්ම බෞද්ධයන්ගේ අතිශය ගරු සම්මානයට පාත‍්‍ර වී ඇති බුද්ධ භාෂිත ධර්ම කොට්ඨාසයකි. තවද මහා මංගල සූත‍්‍රය සදහා පාරම්පරිකව එන අර්ථ කථනයට අමතරව, සැලකිල්ල යොමු විය යුතු ඉහළ මට්ටමේ තවත් සියුම් අර්ථ විග‍්‍රහයක් මේ පොතෙන් ඉදිරිපත් කෙරේ. 

සූත‍්‍ර පිටකයේ මජ්ක්‍ධිම නිකායේ මූල පණ්ණාසකයෙහි මූල පරියාය වග්ගයට අයත් ශ‍්‍රී මුඛ දේශනාවකි. මිනිසා ඇතුළු සජීවී, අජීවී සියලූ වස්තු හැදෙන හැටි සහ කැඩෙන හැටිත් දුකින් මිදීම සදහා අවශ්‍ය දේ හදන හැටි සහ කඩන හැටිත් මෙයින් පෙන්වා දෙන බැවින් දුකින් නිදහස් වීමට උත්සාහ දරන්නාට මේ සූත‍්‍රයේ කරුණු මහත් සේ ප‍්‍රයෝජනවත් වේ. 

මේ පොතේ විස්තර කෙරෙන ”වම්මික සූත‍්‍රය” වනාහි ත‍්‍රිපිටකයේ සූත‍්‍ර පිටකයට අයත් මජ්ක්‍ධිම නිකායේ  ඕපම්ම වග්ගයේ ඇතුළත් අත්ශයින් වැදගත් සූත‍්‍ර දේශනාවකි.

ඛුද්දක නිකායට අයත් ‘‘ආලවක සූත‍්‍රය” බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් ආලවක නම් වූ යක්‍ෂ ගෝත‍්‍රික සෙන්පතියා අරභයා දේශනා කරන ලද්දකි. මෙම සූත‍්‍රය දහම් කරුණු රැුසක් රසවත් ලෙස දක්වන මාහැගි ධර්මයකි. 

අංගුත්තර නිකායට අයත් ”නිබ්බේධික සූත‍්‍රය” නිවන් මාර්ගයේ සිත ගමන් කරවිය යුත්තේ කෙසේ ද යන්න, බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් භික්ෂූන් අමතා දේශනා කරන ලද්දකි. 

භාග්‍යවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත් නුවර අනේපිඩු සිටුතුමාගේ දෙව්රම් වෙහෙරෙහි වැඩ වසන කල්හි භික්ෂූන් වහන්සේලා අමතා දේශනා කරන ලද මෙම සූත‍්‍රයෙහි අන්තර්ගත වී ඇත්තේ මහා පුරුෂයකු සතු පුරුෂ ලක්ෂණය. මෙය දීඝ නිකායට අයත් වන සූත‍්‍රයකි. 

සූත‍්‍ර පිටකයේ ඛුද්දක නිකායට අයත් මහානුභාව සම්පන්න මාහැගි සූත‍්‍ර ධර්මයකි. මේ සූත‍්‍රයේ පද යෙදීම මෙන්ම අක්‍ෂර සංයෝගය ද ධ්වනිය ද අතිශය විද්‍යානුකූල භාවයක් දනවන අතර අර්ථ රසය, ශබ්ද මාධුර්යය සහ ගම්භීරතාව ද ඉතා ඉහළ මට්ටමක පවතී. එමෙන්ම සූත‍්‍රය මුළුල්ලෙහි ම දැක්වෙන දහම් කරුණු ද අති විශිෂ්ටය. 

බ‍්‍රාහ්මණ පණ්ඩිතයන් දහසය දෙනෙකු බුදු රජාණන් වහන්සේ හමු වී විමසූ ප‍්‍රශ්න සහ ඒවාට දෙන ලද පිළිතුරු පරායන වග්ගයට ඇතුළත් වේ. අජිත පිරිවැජියා ඒ දහසය දෙනාගෙන් මූලිකත්වය දැරූ තැනැත්තා විය. ඔහු විචාළ ප‍්‍රශ්න සහ ඒවාට බුදු රජාණන් වහන්සේ දුන් පිළිතුරු මේ පොතට ඇතුළත් වේ.