Vinaya – Discipline

Rules For Nuns According To The Dharmaguptakavinaya -3 Vols

විනය ශිරෝමණී - විනය බුද්ධ ශාසනයේ පැවැත්මයි. විනය නැති වූ විට ශාසනය ද අතුරුදහන් වන බව තථාගතයන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවන් පෑ දින සිට පනවාපු නීති හෙවත් විනය නීති අවුරුදු 450ක් ම රක්ෂා වුණා. එතෙක් සියලු පනවන ලද සිකපද ටික ටික කැඩීමට සමහර පැවිදි උතුමෝ පටන් ගත්තා. එම අවස්ථාවේ විනය පිළිබඳ දක්ෂ උපාලි මහ රහතන් වහන්සේ සියළු භික්ෂූන් රැස් කරවා පළමු  සංගායනාව පැවැත් වූ සේක. එයින් භික්ෂූන් පන්සියයක් තෝරා ගත්හ. එම නිසා එය "පඤ්ච සතික" නම් විය. එහිදී පනවන ලද විනය කර්ම මෙම ග්‍රන්ථය තුළ අන්තර්ගත වී ඇත.

අනගාරික ප්‍රතිපදාව හෙවත් සිත නිවන මග - භික්ෂු ප්‍රතිපදාව පිළිබඳව අප්‍රකට ව පවත්නා විවිධ කරුණු ගිහි පින්වතුන් විසින් කියවා ආගමික  විශ්වාසයන් තහවුරු කර ගැනීමටත් භික්ෂූන් වහන්සේ විෂයයෙහි පවත්නා ගෞරවය වෙනස් නොවීමටත් හේතුවන අයුරින් ඒවා විස්තරාත්මකව මෙම ග්‍රන්ථය තුළ දක්වා ඇත.

සංඝාධිකරණ ජෝතිකා - වසර 2500ත් වැඩි දීර්ඝ කාලීන අඛණ්ඩ ඉතිහාසයක් ඇති සම්බුද්ධ ශාසනයේ ජීවය සුපේශල ශික්ෂාකාමී සංඝ රත්නයයි. එය සංඝ සාමාග්‍රිය පවත්නා තාක් සුරක්ෂිතය. එබැවින් භික්ෂූන් වහන්සේලා ධර්ම විනය සංඛ්‍යාත ජීවමාන ශාස්තෘත්වයේ මාර්ගෝපදේශකත්වයට අනුකූලව සමගිව සංඝයාගේ විධායක බලයටත් අධිකරණ බලයටත් අවනත විය යුතුය. ඒ සඳහා සම්පාදිත මේ සංඝාධිකරණ ජෝතිකාව කාලීන අවශ්‍යතාවයක් සපුරාලීමට ගත් උත්සාහයක ප්‍රතිඵලයකි.

භික්ෂු සමාජය - ලෝක ඉතිහාසයේ වාර්තාගත දීර්ඝතම අවිච්චින්න මානව සංවිධානයක් වශයෙන් බෞද්ධ භික්ෂු සමාජය විද්වතුන්ගේ නොමඳ අවධානයට පාත්‍ර වූවකි. එබඳු සංවිධානයක පැවැත්මට මූලාධාර වූ විනය ශික්ෂාවවලින් වර්තමාන සමාජ සංවිධානවලට ගත හැකි ආදර්ශ රාශියකි. එහෙත් විනය ශික්ෂා පිළිබඳ සරල සිංහල භාෂාවෙන් විචාරාත්මකව ලියන ලද ග්‍රන්ථ ඉතා විරලය.
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයන අංශයේ අංශාධිපති මහාචාර්‍ය පූජ්‍ය දේවාලේගම මේධානන්ද හිමියන් විසින් රචිත එමෙන්ම නව සංස්කරණයකින් යුක්තව පළ කොට ඇති "භික්ෂු සමාජය" නමැති කෘතිය ඉහත කී අඩුව බොහෝ දුරට සම්පූර්ණ කිරීමට ගත් ප්‍රශස්ථ උත්සාහයක් ලෙස සඳහන් කළ යුතුය. ශාස්ත්‍රීය මෙන්ම ප්‍රායෝගික යන දෙපක්ෂයෙන්ම විනය ශික්ෂා පිළිබඳ ප්‍රාමාණික අවබෝධයකින් යුතු උන්වහන්සේගේ මෙම කෘතිය විද්වත් පාඨක ජනතාවගේ මෙන්ම සාමාන්‍ය බෞද්ධ ජනතාවගේ ද අවධානයට යොමු විය යුතු කෘතියක් බව සඳහන් කරනු කැමැත්තෙමි.

භික්ඛු පාතිමොක්ඛපාළි - 

සිවුර - සිවුර පිළිබඳ විවිධ කතා ජාතක කතා මඟින් පළ කර තිබේ. මෙම කතා පුවත් මඟින් හෙළි වන තොරතුරු වෙන් කොට මෙම ග්‍රන්ථය ඇතුළත් කර ඇති අතර ඉන් පෙර පැවති කතාවන් ද එක් කර ඇත. එසේ ම එහි පවතින සමාජ ආකල්ප ආදිය ද බොහෝ දුරට එක් කොට ඇත. ආදිතම ඇඳුම විදියට කරුණු එක් කිරීමේ දී රේරුකානේ චන්දවිමල මහ නා හිමියන්ගේ 'ශාසනාවතරණය' හා 'උපසම්පදාශීලය' යන ග්‍රන්ථ හා වෙනත් එක් කළ තොරතුරු මඟින් එහි පැරණි බව ඔප්පු කිරීමට උත්සාහ කර ඇත. සිවුරේ පවතින පැරණි බව එහි ආරම්භය, අඳින විදිය හා සිවුර සකස් කරන විදිය මෙන් ම විනයානුකූල බව ආදිය ද ඒ සඳහා භාවිත කරන ක්‍රමවේද මෙන්ම ගත යුතු දෑ ආදිය ද විග්‍රහ කොට ඇත.

භික්කුපාතිමොක්ඛං - 'සෞන්දර්‍ය පිළිබඳ බෞද්ධ ආකල්පය', 'පාලි අට්ඨකතාවන්හි පිළිබිඹු වන ව්‍යාකරණ සම්ප්‍රදාය' වැනි ශාස්ත්‍ර්‍රීය ග්‍රන්ථ හා සංස්කරණ ග්‍රන්ථ රාශියක් මුද්‍රණය කරවා ඇති උන්වහන්සේ පාඨකයන් වෙත ඉදිරිපත් කරන "භික්ඛුපාතිමොක්ඛං" නමැති මෙම කුඩා පාඨ ග්‍රන්ථය භික්ෂු භික්ෂුණී උභය ප්‍රතිමෝක්ශයෙහි ඇතුළත් ශික්ෂාපද සංග්‍රහයකි. විනය ශික්ෂාපද හදාරන අයට අත්පොතක් වශයෙන් මෙය භාවිත කළ හැකිය. බුද්ධශාසනයේ චිරස්ථිතිය සඳහා විනය ශික්ෂාපද ආරක්ෂා කිරීම බෙහෙවින් ඉවහල් වන බව සාම්ප්‍රදායික පිළිගැනීමයි. පිරිවෙන් අධ්‍යාපනය ලබන සිසුන්ට පාලි විනය ශික්ෂාපද වාචෝද්ගත කොට හැදෑරීමේ දී මෙම ග්‍රන්ථය බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවත් වන බව කිව හැකිය.

භික්ඛුපාතිමොක්ඛං - භික්ඛු භික්ඛුනී පාතිමොක්ඛ ශික්ෂාපද අඩංගු වන්නේ විනය පිටකයේ සුත්තවිභංග නමින් හැඳින්වෙන පාරාජික පාලි හා පාචිත්තිය පාලි ග්‍රන්ථ දෙකෙහිය. උපෝසථ දිනයෙහි භික්ෂු භික්ෂුණීන්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා ඉතා ඈත යුගයකදී ම එම සිකපද පමණක් සංග්‍රහ කිරීමෙන් භික්ඛු පාතිමොක්ඛයත්, භික්ඛුනී පාතිමොක්ඛයත් බිහිවිය. දැනට මුද්‍රණයෙන් බිහි වී ඇති පිටපත් ප්‍රමාණවත් සංඛ්‍යාවක් තුලනාත්මකව පරීක්ෂාවට භාජනය කොට පාටාන්තර දෝෂයන් හැකිතාක් අඩුකොට මෙම භික්ඛුපාතිමොක්ඛය පිළියෙල කරන ලදී. මෙය සැකසීමේ දී මූලික අරමුණ වූයේ ද උපෝසථ දින  සීමාමාලකයේදී ද අත්පොතක් වශයෙන් භාවිත කිරීම සඳහා උපයෝගී කර ගැනීමට වඩාත් නිවැරදි පාඨග්‍රන්ථයක් පිළියෙල කිරීම ය.

පාලි  ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ වංශය  - සකල ලෝක සත්ත්වයින්ගේ සංසාර තරණය පිණිස බුදු රජුන් වදාළ ධර්ම - විනය සංගීතියෙහි මහ තෙරවරුන් විසින් ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙනුත් ශත වර්ෂ කීපයකට පෙර පිටකත්‍රයෙහි ලා සංගෘහිත වූ නමුත්, ඒ එක් එක් පිටකයක ඇතුළත් වන පුස්තකයනුත්, එකී පුස්තකයන්හි පිළිවෙළින් අන්තර්ගත වූ සූත්‍රාන්ත ධර්ම දේශනාවනුත් පිළිබඳ විස්තරයක් සිංහල පාඨකයනට පහසුවෙන් වටහා ගත හැකි පරිදි මෙතෙක් සම්පාදනය නොවීමේ අඩුපාඩුව හුදෙක් පිරිමසාලීමේ අදහසින් මෙය පිළියෙල කරන ලදී.
 ත්‍රිපිටකය පිළිබඳ පර්‍යේෂණ පැවැත් වූ පෙර අපර දෙදිගෙහිම පඬිවරුන්ගේ ලිපි ලේඛනාදිය ආශ්‍රයෙන් පාලි භාෂාවේ සම්භවය හා ව්‍යාප්තිය ගැනත්, ධර්ම විනයාන්තර ගත පුස්තකයන්ගේ රචනා කාලයන් ගැනත් සිංහල පොත්වල සඳහන් නුවූ කරුණු රාශියක්ම මෙහි ඇතුළත් ය.
මෙකී සංස්කරණයෙහි විනය පිටකය සම්පූර්ණයෙනුත්, සූත්‍ර පිටකයෙන් දීඝ හා මජ‍්ඣිම නිකායනුත් මෙකල ආධුනිකයනට ප්‍රයෝජනවත් වන ලෙසකින් අන්තර්ගතකොට ඇත්තේ ය.

හෙරණසිඛ - දිනචරියාව සහ සිංහල අනුවාද සහිත සේඛියා 

හෙරණ හුරුව - ශ්‍රී සම්බුද්ධ ශාසනයේ පැවිද්දකු වශයෙන් දශක 05ට වැඩි කාලයක් ලත් තම අත්දැකීම් මූලික කරගෙන පූජ්‍ය මාපලගම මෙත්තෙය්‍ය හිමියන් නවක සාමණේරයන් වහන්සේලා අරමුණෙහි තබා 'හෙරණ හුරුව' ග්‍රන්ථය සසුනේ පැවිදි වූ සහ පැවිදි වන හෙරණුන් හට තම දායක පිරිස හා සම්බන්ධ කටයුතුවල දී දැනුවත් වීම සඳහා අවශ්‍ය ආගමික වතාවත් පිළිබඳව ග්‍රන්ථයක අවශ්‍යතාවය සපුරයි. 
සංඝගත දක්ෂිණාවේ පටන් බෝධි පූජාව දක්වා ආගමික වතාවත් ඉතා සරල අයුරින් රචනා කර ඇති මෙම ග්‍රන්ථය සෑම සාමණේරයන් වහන්සේ නමක් ම පරිහරණය කළ යුතු කෘතියක් වශයෙන් අගය කළ යුතුය.

බෞද්ධ භික්ෂුවගේ ගමන් මග - සම්බුදු සසුන තුළ දිගු කලක් වැඩ සිටිමින් ශාසනයේ චිරස්ථිතිය පිණිස ක්‍රියාකාරී දායකත්වය සපයන භික්ෂුව සමාජයට මහත් ආශීර්වාදයකි. මෙම ශාස්ත්‍රීය කලාපය එළිදැක්වීමෙන් උපහාරයට ලක්වන "අපේ දේවහන්දියේ ජිනරතන නායක මාහිමියන් වහන්සේ ද" අඩ සියවසකට අධික කාලයක් මුළුල්ලේ සම්බුදු සසුනත්, සිංහල ජාතියත්, රැක ගැනීමෙහිලා සිය දායකත්වය සපයමින් ක්‍රියා කළ සංඝ පීතෘවරයෙකි. එබැවින් උන්වහන්සේට කෝට්ටේ ශ්‍රී කල්‍යාණි සාමග්‍රීධර්ම මහා සංඝ සභාව මගින් පිරිනමන ලද "අලුත්කුරු කෝරළයේ ප්‍රධාන සංඝනායක" පදවිය පිළිබඳ අක්තපත්‍ර ප්‍රදානය කිරීමේ මහෝත්සවය වෙනුවෙන් සම්පාදනය කෙරෙන මෙම ශාස්ත්‍රීය සංග්‍රහය බෞද්ධ භික්ෂුව සම්බන්ධ යම් යම් පැතිකඩ මූලික කරගෙන රචනා කිරීමට උත්සාහ කළෙමු. 

භික්ෂුණී සමාජය - බුද්ධකාලීන තොරතුරු ආශ්‍රිත අධ්‍යනයක් - කැළණිය විශ්වවිද්‍යාලයේත්, ඊට අනුබද්ධ පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයන පශ්චාත් උපාධි ආයතනයේත්, මාගේ උපදේශකත්වය යටතේ දර්ශනපති හා දර්ශන විශාරද උපාධි පර්‍යේෂණයන්හි වසර ගණනාවක් අතිමහත් ධෛර්‍යයකින් හා විශාල කැපවීමකින් යුතුව කටයුතු කළ, ඌව වෙල්ලස්ස විශ්වවිද්‍යාලයේ කළමනාකරණ පීඨයේ, රාජ්‍ය පරිපාලන අංශයේ ජේෂ්ඨ කථිකාචාර්‍ය ආචාර්‍ය නිශාදිනී පීරිස් මහත්මිය සහජ හැකියාවන් රැසක් සහිත තැනැත්තියකි. උපදේශන විෂයෙහි ලා ඇයගේ දක්ෂතාව දිවයිනේ ප්‍රසිද්ධ විශ්වවිද්‍යාල කිහිපයක ප්‍රායෝගික හා න්‍යායික අධ්‍යාපන කාර්‍ය්‍යන්ගේ සාර්ථකත්වය තුළින් සනාථ වේ. ඉංග්‍රීසි සිංහල භාෂා දෙකින්ම කටයුතු කිරීමේ හැකියාවක් ඇති ඇය දේශීය හා ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත්‍රණවල දී ඇයගේ පුළුල් විෂය ඥානය හා පර්‍යේෂණ හැකියාව ප්‍රදර්ශනය කර ඇත. ඇයගේ පර්‍යේෂණ ගණනාවක් අතුරින් ප්‍රකාශයට පත්වන මෙම කෘතිය ඇය ලබා ඇති ශාස්ත්‍රීය දියුණුවෙහි ඉතා සුළු ප්‍රමාණයක් නියෝජනය කරන්නක් බව මාගේ විශ්වාසයයි. 

පාළිමුත්තකවිනය විනිච්ඡය සංගහෝ - පාලි මුත්තක විනය විනිශ්චය නමැති මෙම මාහැඟි ග්‍රන්ථය පොළොන්නරු සමයේ දී පොළොන්නරුවේ ජේතවන විහාරයෙහි වැඩ විසූ විනය විශාරද ශ්‍රී ශාරිපුත්‍ර සඝරාජයන් වහන්සේ විසින් රචනා කරන ලද භික්ෂු විනය හා සම්බන්ධ වූවකි.

රාමඤ්ඤවංස දීපනිය - සිරි ලංකා රාමංඤ්ඤ නිකාය ආරම්භ කිරීමේ දී ම එහි චිර පැවැත්මට අදාළ ව මූලික අඩිතාලම දැමීමට දූරදර්ශී වූ ආරම්භක මහ තෙරවරු පරපුරින් පරපුරට ලිවිය හැකි වන සේ රාමඤ්ඤවංස දීපනිය නමින් වංස කථා ග්‍රන්ථයක් ද ලියා තැබූහ. නිකායේ තෙවන හා සිව් වන මහා නායක පදවි උසුළා වදාළ ඕබඩකන්දේ විමලානන්දතිස්ස, මාතර ඤාණින්දාසභ යන දෙනම එහි කතෘවරු වෙති. එම ඓතිහාසික ග්‍රන්ථය සංවර්ධනය කරමින් "මහානායක සාදු චරියා" නමින් දෙවන කාණ්ඩයක් එකතු කොට අභිනවයෙන් සකස් කැරුණු මෙම කෘතිය ශාසන ඉතිහාසය සම්බන්ධයෙන් ඉතා වැදගත් වූවකි. 
ව්‍යක්ත, විනීත, විසාරද, බහුස්සුක, ධම්මධර, ධම්මානුධම්ම පටිපන්න වූ, ගුණ වෘද්ධ, ඥාන වෘද්ධ, වයෝ වෘද්ධ, තපෝ වෘද්ධ භික්ෂුවක් ම මහා නායක පදවියට පත් කර ගැනීම ශ්‍රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකාය, ආරම්භයේ සිටම අනුගමනය කළ ශාසන සම්ප්‍රදාය වෙයි. එබඳු මහානායක පරම්පරාවේ අපවත් වී වදාළ එකොළොස් නමකගේ උදාර සාදු චර්‍යාවන් පිළිබඳ සත්‍ය තොරතුරු මෙහි අන්තර්ගත කොට තිබේ. එබඳු උතුමන්ගේ චරිත අධ්‍යනය කිරීමෙන් වර්තමාන පරපුරට ගත හැකි ආදර්ශ බොහෝ ය. ඒ සඳහා පිටිවහලක් වන සේ රාමඤ්ඤවංස දීපනියට දෙවන කාණ්ඩයක් එකතු කර අභිනවයෙන් සකස් කිරීමෙන් සංස්කාරකවරුනුත්, ග්‍රන්ථය ප්‍රකාශනයට පත් කිරීමෙන් දේශබන්ධු සිරිසුමන ගොඩගේ මැතිතුමාත් කැරැ ඇත්තේ බුදු සසුනේත්, රාමඤ්ඤ නිකායෙත් ඉතිහාසයේ ගමන් මගට නවාලෝකයක් ලබා දීමකි.

විනය සාසනයේ ආයුෂයි - විනය පිටකය සහ සූත්‍ර පිටකය උපයෝගී කර ගනිමින් මෙම ග්‍රන්ථය රචනා කර ඇත.

අරහත් සඟමිත් පුද - සංඝමිත්තා තෙරණියන් වහන්සේගෙන් ලාංකික කාන්තාවගේ උන්නතිය අරභයා වූ මෙහෙවර අතිශයින් වැදගත් වන්නේ ය. ඒ සංඝමිත්තාවෝ පිළිබඳ බොහෝ විස්තර මෙම ග්‍රන්ථය තුළ අන්තර්ගත වේ.

විනය සමීක්‍ෂා 

ශ්‍රමණ සම්ප්‍රදායේ ඓතිහාසික පසුබිම හා බුදුසමයේ අනන්‍යතාව - මේ තුළින් කතුවරයා පෙරදිග අධ්‍යාත්මික ශික්ෂණයේ උපරිම ඵලය බුදුරජාණන් වහන්සේ බවත්, උන්වහන්සේ හඳුන්වා දුන් බුදුසමයත්, ශාක්‍යපුත්‍රීය සංඝ සංස්ථාවත්, ශ්‍රමණ සම්ප්‍රදායේ ආගමික කණ්ඩායම් අතරින් මතු වූ නවමු ඵලය බවත්, එහි ඓතිහාසික උරුමය මොහෙන්ජොදාරො-හරප්පා සභ්‍යත්වය දක්වා ඈත අතීතයකට දිවයන්නක් බවත් පර්‍යේෂණාත්මක විමර්ශනයෙන් හෙළි කරලීමට යත්න දරා ඇති බව පෙනේ. ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වුවත් මෙම මහඟු පර්‍යේෂණාත්මක ග්‍රන්ථය බෞද්ධ සංස්කෘතිය හා බෞද්ධ ඉතිහාසය හදාරණ ආධුනිකයන්ටත්, පර්‍යේෂණයන්හි නියැලෙන්නටත්, බෞද්ධ ශාස්ත්‍ර්‍රිය ගවේෂකයන්ටත් එක සේ ප්‍රයෝජනවත් වේ.

සඟ බල පෙරළි - ශ්‍රී ලාංකේය සමාජ සන්දර්භය තුළ බෞද්ධ භික්ෂුවගේ කාර්‍යභාරය සමාජ විද්‍යාත්මකව විමසා බැලෙන මෙම කෘතිය මෙරට ජාතික ඉතිහාසය පිළිබඳව වැදගත් සංරචකයන් රැසක් විග්‍රහාත්මකව පැහැදිලි කළ කෘතියකි. දේශපාලනය තුළ ක්‍රියාකාරී භූමිකාවක් ඉටු කළ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේ තම සමාජ බලපෑම පදනම් කරගෙන පාලන පක්ෂයේ වෙනස්කම් ඇති කළ ආකාරය පිළිබඳව සමාජ විද්‍යාත්මක විමසා බැලීමකට මෙම කෘතිය තුළින් කතුවරයා උත්සාහ දරා ඇත.  
 

නිවනට මගහෙලිකරන උපසම්පදාව - ලංකා භික්ෂුණී ශාසනය සියවස් ගණනාවකට පෙර අභාවයට පත්විය. එහෙත් ලාංකීය කුල කාන්තාවෝ කසාවතින් සැරසී හිමිතැන ද නොලැබ ධර්මානුකූලව බඹසරෙහි හැසිරුණි. යළිලද උපසම්පදාවෙහි ප්‍රභාව තුළ රැඳෙමින් වෑකඩ භදා තෙරණින් විසින් බුද්ධකාලීන හා පශ්චාත්කාලීන ආගමික තත්ත්වයන් අධ්‍යනය කොට නිවනට මඟ හෙළිකරන උපසම්පදාව මැයෙන් යුතුව මෙම කෘතිය එළි දක්වන්නීය. හුදු වර්ණයන්ගෙන් බැහැරව ධර්ම කරුණු රැසක එකතුවක් ලෙස මෙය හැඳින්වීම වඩාත් යෝග්‍යය.

ලාංකේය දේශපාලනයේ යතිවර ලකුණ  - මෙම අධ්‍යනය මඟින් අවධානය යොමු කරන්නේ නූතන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කේන්ද්‍ර කර ගත් දේශපාලන ක්‍රියාදාමය තුළ භික්ෂු ප්‍රතිරූපය භාවිතයට ගෙන ඇති ආකාරය මෙම ග්‍රන්ථය දේශපාලන විද්‍යාව, බෞද්ධ දර්ශනය මෙන්ම ජනසන්නිවේදනය යන ක්ෂේත්‍රයන් වෙත වැදගත් වන ග්‍රන්ථයක් බැවින් මෙම ක්ෂේත්‍ර පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වන ඔබට වැදගත් වනු ඇත. තවද මෙම ග්‍රන්ථය තුළින් දේශපාලන තීන්දු තීරණ ගැනීමෙහි ලා වර්තනමානයේ ලාංකික ජන සමාජයේ බහුතරය වූ බෞද්ධ ඡන්ද දායකයන් වෙත බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාව භික්ෂුවට හිමි වී තිබීම මත එවන් තත්ත්වයක් නිර්මාණය වූ ආකාරය පිළිබඳ අවබෝධයක් ද මෙම ග්‍රන්ථය මගින් ලබාදීම සිදු වේ. මෙනිසා භික්ෂු දේශපාලනය පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වන ඔබට ද මෙම ග්‍රන්ථය වැදගත් වනු ඇත. 

ප්‍රාතිමෝක්ෂ විවරණය - සියලු කුසල ධර්මයනට මුල සුවිසුද්ධ ශීලයයි. ශීල ධර්මයන් අතර ප්‍රමුඛ හෝ ප්‍රධාන ශීලය ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවර ශීලයයි. එහෙයින්ම අධිශීලයයිද කියනු ලැබේ. ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවර ශීල ශ්‍රද්ධා සාධකය ශ්‍රද්ධාවේ උපකාරයෙන්ම සිදු කර ගත යුතු වෙයි. එසේම තමන් විසින් රක්ෂා කටයුතු ශික්ෂා පද පිළිබඳ මනා දැනුමක් ශික්ෂාකාමීන් තුළ ඇති විය යුතුයි. එසේ නොදත්තෙකුට ඒ ශික්ෂාපද නොරැකිය හැකි වේ. ශික්ෂා ගරුකත්වය ඇති වන්නේ බුද්ධාදී රත්නත්‍රය පිළිබඳ ගෞරවය ඇතිවීමෙනි.
විනය ශාසනයේ ආයුෂයයි. විනය බබළන කළ ශාසනය ද බැබලෙයි. ප්‍රාතිමෝක්ෂ ශීලය රකින්නා අපායිකාදී දුකින් මිදෙයි. එහෙයින් පාතිමොක්ඛයැයි කියනු ලැබේ.