Discussions of Dhamma

බෞද්ධ දර්ශනයෙහි පදනම පටිච්චසමුප්පාදය වේ. එහි මූලික අරමුණ අනුව සසර දුක ප්‍රහාණය වන අයුරින් විවරණය කෙරෙයි. පරම ගම්භීර දේශනාවකි. ධර්මය යනු ලෝක ස්වභාවයකි. දහම අවබෝධ කර ගැනීමට නම් හේතු ඵල පරම්පරාව විදහාලන ආකාරයද හඳුනා ගතයුතුය. පවත්නා කාලයෙහි ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගත හැකි බැවින් සාන්දිට්ඨිකය.

අනුබුදු හිඳු මහරහතන් වහන්සේ ලක්වැසියනට ථෙරවාදී බුදු සමය හඳුන්වා දීමත් සමගම මෙරට ජාතික, ආගමික, සංස්කෘතික හා සාමාජික නවෝදයකට මං පෙත් විවර කෙරිණි. ඒ තුළින් ඉදිරිපත් කළ ජීවන දැක්ම ලක්වැසියන් ගේ හදවත තුළ තදින්ම මුල් බැස ගත්තේය. එය එදාමෙදාතුර නොසිඳී නොබිඳි පැවත එයි. ඒ නිසාම ලක්වැසි ජනතාව බුදුසමය සුරකිමින් ඒ ඔස්සේ ක්‍රියා කරනුයේ අපමණ සැදැහැ සිතකින් යුක්තවයි. ලංකාවාසීන්ගේ සැම ක්‍රියාකාරකමකින් ම හෙළි වන්නේ ලංකාවේ සංස්කෘතිය හැඩගැස්වීමට බුදු සමයෙන් ලැබුණු මනා පිටුවහලයි.

ජීවන රටාව හා සසර පැවැත්ම පොත දොළොස්වන මුද්‍රණයේ පටන් ඉදිරියට ප්‍රකාශයට පත්කිරීමේ අයිතිය හා වගකීම මෙවර මුද්‍රණයේ වියදම් දැරූ “සසර පැවැත්ම” භාරයට පවරමි. මෙයින් ලැබෙන ආදායමක් ඇත්නම් එය පොත නොකඩවා පළ කිරීමට සහ හදිසි ආපද‍ාවන් නිසා පවුල් බර දරා ගැනීමට අපහසු වී සිටින අය සොයා පරිත්‍යාග කිරීමට ද යොදා ගනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙමි.
බෙල්ලන ඤාණවිමල මහානායක ස්‌ථවිර

කතෘගෙන්...
සත්ත්ව ශරීර නිර්මාණය වන්නේ භෞතික පදාර්ථ වලිනි. මෙම පදාර්ථ වල ශක්තිය, ජීවය යන සාධකවලට අතිරේකව විඤ්ඤාණය නමැති විශේෂ ශක්තියක් අන්තර්ගත ය. භෞතික වේවා, රසායනික වේවා ශක්තිය (Eනෙර්ග්ය්) යනු සෑම පදාර්ථයක ම අන්තර්ගත පියෙවි ඇසට නො පෙනෙන බලවේගයකි. එහෙත් විඤ්ඤාණ ශක්තිය භෞතික පදාර්ථ ගණයට ගත නො හැකි බැවින් විඤ්ඤාණය නාම ධර්මතාවයේ ලා සැලකේ. " විශ්වයේ අසිරිය " නමැති මෙම ග්‍රන්ථය රචනා කිරීමේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය වූයේ ද තත් කරුණු පිළිබඳ පාඨකයාට නිරවුල් දැනුමක් ලබාදීමට ය. එමගින් මා ලබන සතුට අපමණ ය

'බුදුන් වහන්සේ දුටු විශ්වය' නම් වූ ග්‍රන්ථයෙහි ඇතුළත් ලිපිවලින් බෞද්ධ දර්ශනය ද ඊට අනුබද්ධ මාතෘකාවන් ද මැනවින් විග්‍රහ වන අතර ඉතා වටිනා කෘතියක් ලෙස හැදින්විය හැකි කෘතියකි.

ආර්.ජේ.ද. සිල්වා මහතා විසින් රචිත මෙම ග්‍රන්ථය සැකසීමට ඉන්දියාවේ පළ වී ඇති ඉතා වටිනා ග්‍රන්ථ ගණනාවක් ම උපයෝගී කරගෙන ඇත. මෙම තොරතුරු ඇතුළත් කරමින් මෙතුමා විසින් නවකතා ශෛලියක් අනුගමනය කරමින් රචනා කරන ලද මෙම අගනා කෘතිය සාමාන්‍ය මහජනතාව, දහම් පාසල් ශිෂ්‍ය - ශිෂ්‍යාවන් මෙන් ම දඹදිව වන්දනාවේ යෙදෙන සියලුම සැදැහැවතුන් වන්දනා ගමනට පෙර කියවීමෙන් ධර්මාශෝක රජු සහ ඔහු විසින් බුද්ධ ශාසනය නඟා සිටුවීමට කර ඇති මෙහෙය ගැන ඉතා වැදගත් වෙතිහාසික තොරතුරු රාශියක් අනාවරණය කර ගත හැකි වනු ඇත. 

" නව අරහාදී බුදු ගුණයෙන් නුවණින් සිහි කරත් සිහි කරත් ම, සැදැහැවත් බැතිමතාගේ හෘදයාභ්‍යන්තරයෙහි රමණීය බුද්ධස්තූපයක් නිර්මාණය වෙයි. හැම සැදැහැවත් හදවතක් (සිතක්) තුළම එබඳු බුදු ගුණ සෑයක් නිමවා ගැනීම සඳහා උපකාරක ආකෘතියක් සෙයින් නිබැඳුණකි, මේ ' බුද්ධස්තූප ' ග්‍රන්ථය "
සම්පාදක හිමියන් විසින් ග්‍රන්ථාරම්භයෙහි ඉදිරිපත් කර ඇති මෙම කෙටි සටහන බුද්ධස්තූප ග්‍රන්ථයේ නිමිත්ත, අන්ත‍්‍රගතය ආකෘතිය හා ප්‍රයෝජනය පිළිබඳ පරිපූර්ණ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට උපකාරවත් වේ. අරහං, සම්මා සම්බුද්ධ, විජ් ජාචරණ සම්පන්න, සුගත ආදී නව බුදුගුණ විස්තර කෙරෙන පරිච්ඡේද නවයෙකින් සමන්විත මෙම ග්‍රන්ථය එක් එක් බුදු ගුණය විස්තර කරනු ලබන්නේ බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ම දේශනා කළ සූත්‍ර ධර්ම ආශ්‍රිත කරුණු ඉදිරිපත් කරමින් බුද්ධානුස්සති භාවනාව වඩනු කැමති, එමගින් සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලබනු කැමති බෞද්ධ ජනතාවට මෙහි අන්තර්ගත ධර්ම කාරණා බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවත් වේ.

සම්මානිත මහාචාර්ය ඔලිවර් අබේනායකයන් මෑතකාලීන පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයන විෂයයෙහි තම උපරිමය දායාද කළ ශාස්ත්‍රීය යුග පුරුෂයෙකි. එතුමන්ගේ භාෂා ප්‍රාගුණ්‍යයට නො දෙවනි විචාරාක්ෂිය බෞද්ධ අධ්‍යයන ක්‍ෂේත්‍රයෙහි නව මංපෙන් වෙන දොරගුලු විවර කළ යතුරක් විය. තමන්ට ම ආවේණික ලේඛන හා භාෂණ ශෛලියකට උරුමකම් කියන එතුමා ශාස්ත්‍රීය රචනාවන්ගෙන් මෙන් ම ක්‍ෂේත්‍රයට පිරිමසින ශිෂ්‍ය සමූහයක් නිර්මාණය කිරීමෙන් ද අද්විතීය මෙහෙවරක් කළ ආචාර්ය වරයෙකි. මහාචාර්යතුමන්ගේ විචාරශීලි ගුණයෙහි ප්‍රාමාණිකත්වය විදහා දක්වන ආර්යෂ්ටාංගික මාර්ගය නම් වන මෙම සාකච්ඡා ස්වරූපී කෘතිය බුදු දහමෙහි එන දාර්ශනික සහ ප්‍රායෝගික ඥාන ධාරාව ශාස්ත්‍රීය ස්ථරයේ පටන් සාමාන්‍ය පාඨකයා දක්වා සමස්ත සමාජය ම ඉලක්ක කළ කෘතියකි. අනාශය නොදු මාතෘකාවක් වුවන් මෙහි විවරණය කෙරෙන ධර්ම පර්යාය විශ්මයා වන ය. මෙය සෑම බෞද්ධයකු ම කියවිය යුතු කෘතියක් බවට මෙහි ලා අවධාරණය කරනු කැමැත්තෙමි.
මහාචාර්ය, පූජ්‍ය මැදවච්චියේ ධම්මජෝති හිමිපාණෝ බෞද්ධ අධ්‍යයනාංශය, කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලය

බුදුන් වහන්සේ ඉදිරිපත් කළ ඉතා ගැඹුරු ඉගැන්වීමක් වන ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය, ගුණරතන හාමුදුරුවන් විමසා බලන්නේ දැඩි වෙහෙසක් දරමිනි. ගුරුවරුන්ගේත් ගුරුවරයකු ලෙස ප්‍රකට උන්වහන්සේ, සිහිය දියුණු කරගැනීම පිළිබඳව ලබා දෙන්නේ සරල, පරිපූර්ණ, සුවිශේෂ උපදෙසකි. එකිනෙකක් ආර්ය සත්‍යයක් පුහුණුව හා සම්බන්ධ පැහැදිලි, සුව්ශේෂ යෝජනා සමඟ බැදුණු අරුත්බර නිදසුන් ගලපමින් ඉදිරිපත් කෙරෙන මේ පොත තෘප්තිමත් භාවය අත්පත් කරගැනීමට බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා වදාළ මාර්ගය කෙරෙහි උනන්දුවක් දක්වන කාටත් ආශිර්වාදයකි.

දිවයිනේ සුප්‍රකට ග්‍රන්ථ කර්තෘන් වහන්සේ නමක් වන ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යනාංශයේ ආරාධිත කථිකාචාර්ය, ආචාර්ය පැලැන්වත්තේ ධම්මතිලක නායක ස්වාමින් වහන්සේර්, බෞද්ධ අධ්‍යයන විෂය ක්ෂේත්‍රය උදෙසා ලබා දෙන දායකත්වය අතිශයින් ප්‍රශංසනීය වේ. හුදී ජන පහන් සංවේගය උදෙසා ධර්ම ග්‍රන්ථ මෙන්ම, බෞද්ධ පර්යේෂණ ග්‍රන්ථ රාශියක් ප්‍රකාශ කොට ඇති උන්වහන්සේ විශ්ව විද්‍යාල විද්‍යාර්ථින්ගේ මෙන්ම අනිකුත් ශාස්ත්‍රාභිලාෂීන්ගේ මනදොළ සපුරාලීම සඳහා අභිනවයෙන් රචනා කරන ලදළ “ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය" ග්‍රන්ථය බොහෝ දෙනාගේ අවධානයට ලක්විය යුත්තකි. කෝට්ටේ ශ්‍රී කල්‍යාණි සාම ශ්‍රී ධර්ම මහං සංඝ සභාවේ ගල්ගොඩ විහාර පාර්ශවයේ ප්‍රධාන සංඝනායක පදවිය සඟ තත් සංඝ සභාවේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කර්මචාර්යන් වහන්සේ නමක් ද වන උන්වහන්සේ, අනෙකුත් ශාසනික කාර්යයන්හි ද අනලස්ව යෙදෙමින් සිදුකරනු ලබන ධර්ම ශාස්ත්‍රීය සේවාව පැසසිය යුත්තකි.

සංස්කාරකගේ පෙරවදන
බුදුරදුන් වදාළ ධර්මය ප්‍රධාන මූලධර්ම දෙකක් මතමධ්‍යගත වන බව පූජ්‍ය බෝධි හිමියෝ පැහැදිලි කරති. ඉන් ප්‍රධාන මූලධර්මය වන්නේ චතුරාර්ය සත්‍යය නමින් හැඳින් වෙන ආර්ය සත්‍ය සතරයි. එම මුලධර්මය මගින් නොකඩවාම පවතින දුක පිළිබඳ ප්‍රශ්නය හඳුනාගනු ලබන අතර, ඊට පිළියම් ද සොයාගනු ලැබේ. දෙවන මුලධර්මය වන්නේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයයි. ඉන් පැහැදිලි කරනුයේ දුක පිටු දැකීම හෙවත් නිවන අත්කරගනු සඳහා අනුගමනය කළ යුතු ආර්ය මාර්ගයයි. ආර්ය මාර්ගයෙහි මාර්ග අංග අට සහ එහි කොටස්වල සුසංයෝගය ගැඹුරින් අර්ථ කථනය කිරීම මෙම අගනා ග්‍රන්ථයෙහි අරමුණයි. මෙය කියවන පාඨකයන්ට බුදු දහමෙහි හරය පිළිබඳව මෙතෙක් දැක නැති අලුත් දැක්මක් අත්විඳීමට හැකි වෙයි.

2600 වැනි ශ්‍රී සම්බුද්ධත්ව ජයන්තිය අනුස්‌මරණය කරමින්, ථෙරවාද බුදු දහමෙහි ඉගැන්වෙන මාර සංකල්පය පිළිබඳ ධර්මානුකූල විවරණයක් ඉදිරිපත් කොට තිබෙන මෙම ධර්ම සංග්‍රහය, මාරාය ජයගනු කැමැති දිරීමතුනට මෙන් ම බුදු දහම හදාරන නැණවතුනට ද මහඟු එළියක් වනු ඇත.

මේ ප්‍රේත වස්තුව පාලි පේතවත්ථු අටුවාව සරල සිංහලයට නැඟීමෙහි ප්‍රතිඵලයකි. ඒම නිසා ප්‍රේත වස්තු කථා පහසුවෙන් තේරුම් ගැනීමට මේ ග්‍රන්ථය සහාය වෙයි.ප්‍රේත වස්තුවෙහි කථාවස්තු අතර ගාථාද දක්නට ලැඛෙයි. මේ ග්‍රන්ථයෙහි ගාථා කථා වස්තු වලට ඇතුළත් නොකොට ගාථාවන්හි අර්ථ සපුරා සිංහලයට නගා ඇත. එහෙත් ග්‍රන්ථය අවසානයෙහි ප්‍රේත වස්තුවේ සියලු ගාථා අර්ථ සමඟ දක්වා ඇත. ග්‍රන්ථයෙහි කථාවස්තූන්හි සඳහන් කොට ඇති අංක මඟින් එයින් පැවසෙන අර්ථය සහිත ගාථාව කුමක්ද යනු හඳුනාගත හැකි ආකාරයට මෙම ග්‍රන්ථය රචනා කර ඇත.

සූත්‍ර පිටකයට දීඝ නිකාය, මජ්ඣිමනිකාය, සංයුක්ත නිකාය, අංගුත්තරනිකාය, ඛුද්දකන්කාය යැ' යි පෙළ පොත් පහක් ඇත. එයින් ඛුද්දකනිකායට ඛුද්දක පාඨ, ධම්මපද, සුත්තනිපාත, විමානවත්ථු, පේතවත්ථු, ථේර ගාථා, නිද්දේස, පටිසම්භිදාමග්ග, අපදාන, බුද්ධවංස, පොත් පහළොවක් අන්තර්ගත වේ. ඒ ග්‍රන්ථ විමානවත්ථුපාළි සහ පේතවත්ථු පාළි යන පොත් දෙකේ ම ඇතුළත් වන්නේ දෙවිවරුන් සහ ප්‍රේතයන් පිළිබඳ කථාන්තරය. එම කථා සංක්ෂිප්ත ව පාලි ගාථා වලින් විමානවත්ථු පාළි හා පේතවත්ථු පාළි පොත් දෙකේ දැක්වේ. ඒ කථා විස්තර සහිත ව අන්තර්ගත වෙන්නේ විමානවත්ථු අට්ඨ කථාවේ සහ පේතවත්ථු අට්ඨ කථා නම් පොත් දෙකේය. මහාචාර්ය කෝන්ගස්තැන්නේ ආනන්ද හිමියන් විසින් රචිත මෙම කෘතිය මගින් එම කරුණු ඉතා සංශිප්ත ලෙස ඉදිරිපත් කරණු  ලබයි.

ඳේවතා නමස්කාරය' නම් මෙම ග්‍රන්ථය තුළින් දෙව් බඹුන් පිළිබඳව සමාජයේ ඇති මිථ්‍යා මත බිඳහෙලා බුද්ධ දේශනා ඇසුරෙන් නොපෙනෙන ලෝකය පිළිබඳව ද බුදු සසුන හා බැඳුණු දෙව් බඹුන් පිළිබඳව ද නිවැරදි කරුණු රැසක් ඉතා අලංකාරවත් ලෙස සමාජගත කොට ඇත.

"සෝවාන් ඵලයෙහි මහිමය " නමැති මෙකී කෘතියේ වෙසෙස් බව වනුයේ සෝවාන් ඵලය පිළිබඳ ව මින් පෙර මතු කර ඇති දුර්මතනිර්භය ව ඛණ්ඩනය කරමින්, මුල් බුදු සමයට අදාළ ව ත්‍රිපිටකානුගතව සත්‍ය කාරණ ඉස්මතු කිරීම යි. සම්භාව්‍ය සූක්ෂ්ම සරල සුවිශේෂී භාෂා රටාවක් පරිභාවිත කිරීම ද මෙකී කෘතියේ සාර්ථකත්වයට හේතු වූ බව පෙනේ. එය වූ කලී බෞද්ධ දර්ශනය පිළිබඳ ලේඛකයා ගේ ප්‍රභාවිත බහුශ්‍රැත බවත් සුපෝෂිත භාෂා පටුත්වය ත් විශද කරවන්නකි.සාම්ප්‍රදායික ගතානුගතික බණ පොත් රාමුවෙන් මිදී සිය විවේක බුද්ධි පළපුරුද්ද භාවිත කරමින්, සමස්ත ත්‍රිපිටකය ගැඹුරින් විමර්ශනය කරමින්, නිරීක්‍ෂණ පරීක්ෂණ නිගමන වශයෙන් ගොනු කරගත් දත්ත විද්‍යානුකූල ක්‍රම වේදයකට අනුගත ව සම්පාදනය කරමින් ලේඛකයා දැක් වූ සම්ප්‍රදාය විරෝධී අතිශය ප්‍රබල ලියමන, බුද්ධිගෝචර පාඨකයා ගේ මන්‍ය ලෝලනය කිරීමට සමත්ය.
විශාරද තිළිණ සූරීයපති බාහිර කථිකාචාර්ය

 "අරණක නිවෙන සිත" නැමති මෙම කෘතිය මානසික දියුණුව උදෙසා අරණ්‍යගත භාවනාවේ ඇති වටිනාකම විවරණය කරන අතර  ධර්මාවබෝධය උදෙසා වෙරදරන සිව්වණක් පිරිසට ම අතිශය ප්‍රයෝජනවත් වන්නකි.